Болашақ патша

Жақсылық жасау, біреуге қол ұшын беру, махаббат, құрмет көрсету — бұлардың барлығы да адамдық құндылықтар. Десе де, осы құндылықтардың арасында өте нәзік бір құндылық бар, ол адалдық деп аталады. Себебі, адамдардың бауырмал болып бір жерде өмір сүрулері үшін ең алдымен әділдік керек. Әділеттік адалдықтың топырағында тамыр жайған гүл секілді…
Бағзы бір заманда, шалғай бір елде бір патша өмір сүріпті. Патша адамдық құндылықтардың барлығына бірдей мән беріпті де, адалдыққа айрықша қарайды екен. Ұзақ жылдар бойы елін адалдықпен, әділдікпен басқарып, халқы оны осы қасиеті үшін қатты сыйлапты. Өкініштісі, ол әбден қартайған екен. Сол себептен, өзінен кейін ел  басқаратын адамның таққа отыруы керек еді. Тағдырдың ісіне не шара, патшаның ұлдан тұяғы болмапты.
Сондықтан да, өзінен кейін таққа отыратын адамды халықтың арасынан таңдауға бекініпті. Патша мұрагер болуға лайықты адамды таңдау үшін қатты ойланыпты. Басын қатырмай қайтсін, өйткені кімді таңдаса да, өте адал адамды шатаспай табуы керек қой. Ақыры, бір ойға бекініпті. Елдегі барлық балаларды сарайдың бағына жинауды бұйырыпты. Бір күннен кейін сарайдың бағына жүздеген, мыңдаған бала жиналыпты. Патша, балаларды аралап келіп, алақандарына құйттай бір нәрсе салыпты. Сосын: «Сендерге бір-бірден дән бердім. Үйлеріңе барғаннан кейін тұқымды отырғызыңдар. Бір айдан кейін маған кімде-кім ең әдемі гүл әкелсе, осы елдің менен кейінгі патшасы болу бақыты сол балаға бұйырмақ», — депті.
Риза болған балалар үйлеріне қайтыпты. Аналарынан құмыра алып, патшаның берген дәнін сол құмыраға топырақпен отырғызыпты. Гүлді күнделікті суғарып, бар ықыластарын дәнге арнапты. Бұл балалардың арасында Яхия есімді бір бала бар екен. Ол да басқалар секілді, анасынан бір құмыра алып, ішіне топырақ салып, дәнді отырғызып, суғарып, өсуін күтіпті. Алайда, арада он күн өтсе де, құмырада ештеңе де көктемепті. Яхия бұған қатты қапаланыпты. Бір нәрсені қате жасап қойдым ба екен деп, анасынан тағы бір құмыра сұрапты. Оған басқа топырақ салып, дәнді өсіріп, тағы күтіпті. Алайда, арада он күн өтсе де, ештеңе де өспепті. Яхияның басқа шарасы қалмапты.
Патшаның берген мерзімі бітіп, балалар са-райға карай бет алыпты. Құмыралар  түрлі түсті гүлдерге толыпты. Біреулері шегіргүл, екіншілері лалагүл, енді біреулері аппақ раушан гүл өсіріп, әкеліпті. Патша балалардың өсірген гүлдерін жеке-жеке тексеріпті. Бәріне де риза болыпты. Балалардың әр қайсысының маңдайынан сүйіп, бос құмыра ұстаған Яхияға бұрылып: «Сенің құтың неге бос?» — деп сұрайды. Яхия ұялғанынан төмен карап: «Сіздің берген дәніңізді бар ықыласыммен отырғыздым, баптадым, суғардым. Бірақ еш нәтиже бермеді. Топырағын да ауыстырдым. Бәрібір көктемеді. Мүмкін бір қате жасадым ба? Өзім де түсіне алмай тұрмын. Кешіріңіз, хан-ием,» — депті.
Патша күлімсіреп еңкейіп, баланың бетінен сүйіп: «Қапа болма, балақай. Осы елдің менен кейінгі патшасы болу бақыты саған бұйырыпты»,-депті.
Жиналған жұртышылық таңданыспен қарап қалыпты. Патшаға жақын адамның бірі шыдай алмай: «Мұншама гүл өсірген балалар тұрғанда, құр құмыраны ғана әкелген баланы тандағаныңыз қалай?», — деп сұрапты. Патша: «Себебі маған  ең керемет гүлді бос құмырамен мына бала сыйлады,» — деп жауап қайтарыпты.
Патшаның көмекшісі одан сайын таң қалыпты. Патша сөзін жалғастырып: «Негізінде құмыралардың барлығы бос әрі гүлсіз болуы керек еді, себебі мен балаларға дәннің орнына қара моншақ таратқан едім. Бәрі де жалған әрекет жасап, мені алдады. Тек мына бала ғана шындықты көрсетті. Осы бала өскеннен кейін менің орнымды басып, осы елдің патшасы болмақ. Осы бала ғана елде әділеттік орната алады. Енді бәрі түсінікті ме?» — депті.
Патшаның көмекшісі де, жиналған жұртшылық та мән-жайды түсініпті. Түсініпті де болашақта елінің аса әділ патшамен қауышатынын ойлап, көздеріне жас алыпты.
Дерек көзі: «Uyku Мasalleri»
Аударған: Нұргүл МАМЫРБАЕВА.