Ұлттық құндылықтардың бастауы – отбасы

Oтбaсы – барлығымыздың жүрегімізге ең жақын сөз. Ол – махаббат пен тыныштықтың, мейірім пен жарасымның, қуаныш пен мерекенің мекені. Адам баласының өсіп-өнетін алтын ұясы. Cыйластық, жарастық орнаған орта, кішкентай ғана Отан. «Oтан – отбасынан басталады» дегендей отанды сүю – отбасынан басталатыны рас. Себебі, отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы баспалдағы. Оның ер жетіп, бойжетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік қасиеттерінің белгілері отбасында қалыптасады.

Қарашаның 12 күні Түркістан қаласындағы Бауыржан Момышұлы атындағы №22 жалпы білім беретін мектепте «Отбасылық құндылықтар» тақырыбында іс шара өтті. 5-11 сынып оқушыларының ата-аналарымен өткен шараның мақсаты тұрмыстық зорлық-зомбылықтың, аутодеструктивті мінез-құлықтың, тәуелділіктің алдын алу және отбасылық құндылықтарды ілгерілету болды. Түркістан қаласы «Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі» ММ-нің «Әлеуметтік қызмет көрсету орталығы» КММ-сінің бекітілен жоспарына сәйкес түсіндірме жұмыстары жүргізілді.
Отбасы бізге күш пен өзімізге деген сенімділік береді, өмір үйрететін сабақтардан сүрінбей өтуге көмектесе-ді, ұлттық құндылыққа баулыйды. Бір сөзбен айтқанда, отбасы — барлық рөлдері бөлініп қойылған қоғамның шағын моделі болып табылады. Демек, отбасы – бала бойына ұлттық құндылықтарды қалыптастырудың қайнар бұлағы, бастауы. Әр үйде балалар санасына ұлттық құндылықтарға деген көзқарастар жүйесін, салт-дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды, даналық сөздерді, тыйым сөздерді, тәрбиелік мәні жоғары үлгілерін сіңіретін де отбасы. Осы тұрғыдан отбасын ұлттық құндылықтарды қалыптастыратын, оларды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп отыратын ұлттық мәдениетті тәрбие арқылы тасымалдаушы орта ретінде қарастыруға болады
Отбасылық құндылықтар-бұл жалпы отбасы үшін маңызды және маңызды деп саналатын сенімдер, принциптер мен көзқарастар. Олар сенім, адалдық, өзара түсіністік, толеранттылық, жауапкершілік, үлкендерге құрмет және отбасы мен сыртқы әлем арасындағы қарым-қатынастың негізін құрайтын басқа да қасиеттер сияқты аспектілерді қамтуы мүмкін.
Отбасылық құндылықтар әр түрлі болуы мүмкін және отбасының мәдени, діни және әлеуметтік ерекшеліктеріне байланысты. Олардың кейбіреулері еңбек, білім, әділеттілік, қонақжайлылық, жанашырлық, жақындарына қамқорлық жасау, басқалардың пікірі мен даралығын құрметтеу және т. б.
Құндылықтарды отбасында қарым-қатынас, мінез-құлықты модельдеу, оқыту, тәрбиелеу, рәсімдер мен дәстүрлер сияқты әртүрлі механизмдер арқылы беруге болады. Құндылықтарды терең игеруге ықпал ететін ата-аналар мен балалар арасындағы эмоционалды және эмпатикалық өзара әрекеттесу ерекше маңызды.
Отбасылық құндылықтар баланың жеке басының дамуына айтарлықтай әсер етеді. Олар оның дүниетанымын, моральдық негіздерін, қоршаған әлемге және басқа адамдарға деген көзқарасын қалыптастырады және оның мінез-құлқы мен шешім қабылдауын анықтайды.
Ата-аналар арасындағы қарым-қатынасты, қарым-қатынас стилін, жанжал деңгейін, отбасындағы қолдау мен жылулық дәрежесін қоса алғанда, отбасылық динамика бала тәрбиесінде маңызды рөл атқарады. Отбасындағы тұрақты және үйлесімді қарым-қатынас балалардың сау психикалық дамуына ықпал етеді.
Отбасындағы қарым-қатынас қарым-қатынастарды, көзқарастар мен құндылықтарды қалыптастырудың негізгі механизмі болып табылады. Бұл балаларға өз ойлары мен сезімдерін білдіруге, эмпатия, құрмет және өзара түсіністік дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.

Г.Тұрлыбекова